ساختار ژنتیکی جمعیتی از بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) بر مبنای ویژگی‌‌های نونهالی در نتاج

بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) گونه‌ای جنگلی است با عمر نسبتا طولانی که از نظر اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی در کشور ما اهمیت ویژه‌ای دارد. مجموعه عوامل انسانی و غیر انسانی سبب شده است که برخی از جوامع گیاهی این گونه در بعضی از رویشگاه‌های خود در معرض خشکیدگی و فرسایش ژنتیکی شدید قرار‎گیرند. از این‌رو ارزیابی تنوع و ساختار ژنتیکی این جوامع می‌تواند هدایتگر فعالیت‌های جنگل‌داران و محققان باشد. این پژوهش با هدف ارزیابی تنوع و توانمندی ژنتیکی جمعیتی از گونه بلوط ایرانی واقع در استان لرستان بر اساس ویژگی‌‌های نونهالی اجرا شد. ابتدا به‎طور تصادفی از 12 پایه بالغ که بذر کافی تولید کرده بودند بذرگیری شد و به‎منظور آزمون نتاج و ارزیابی پایه‌های بذرگیری شده، بذرها به‎عنوان 12 فامیل تنی و ناتنی در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار کاشته شدند. با استفاده از مدل و روابط طرح آمیزشی آشیانه‌ای، آماره‌های بیومتریکی به آماره‌های ژنتیکی تبدیل شده و اجزاء واریانس و وراثت‌پذیری صفات ارتفاع نهال، تعداد برگ، طول و عرض برگ و قطر یقه تخمین زده شد. فامیل‌ها بین 6 تا 92 درصد استقرار نشان دادند. تجزیه واریانس نشان داد که از نظر همه ویژگی‎های مورد مطالعه تفاوت معنی‎داری بین درختان مادری وجود داشت. بخش عمده‎ای از واریانس حاصل متعلق به بین فامیلهای مورد مطالعه بود که به‎سبب آن وراثت‌پذیری صفات بین 57% در قطر یقه تا 95% در طول برگ نهال‌ها متغیر بود. جامعه گیاهی مورد مطالعه قابلیت استفاده در انتخاب پایه مناسب برای تشکیل باغ بذر و نیز اجرای برنامه‌های اصلاحی را به‎خوبی از خود نشان داد.